فصلنامه روانشناسی شناختی

پژوهش حاضر با هدف تبیین الگوی معادلات ساختاری اعتیاد به گوشی‌های هوشمند بر پایه نقش اضطراب و افسردگی و با میانجی‌گری فراشناخت در میان دانش‌آموزان نوجوان پسر انجام شد. این مطالعه از نوع توصیفی-همبستگی بود و جامعه آماری آن را دانش‌آموزان پسر ناحیه یک آموزش‌وپرورش کرج در سال تحصیلی ۱۴۰۳–۱۴۰۴ تشکیل دادند. از میان آنان، ۳۶۱ نفر به روش تصادفی انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری داده‌ها شامل پرسشنامه فراشناخت ولز و کارترایت‌هاتون (۲۰۰۴)، پرسشنامه افسردگی، اضطراب و استرس (DASS-21) لوی‌باند (۱۹۹۵)، و پرسشنامه اعتیاد به گوشی هوشمند (SAS) اون و همکاران (۲۰۱۳) بود. داده‌ها با همبستگی پیرسون و مدل‌سازی معادلات ساختاری تحلیل شدند. نتایج نشان داد مدل پیشنهادی از برازش مطلوبی برخوردار است و اضطراب، افسردگی و فراشناخت همگی اثر مستقیم و مثبت بر اعتیاد به گوشی‌های هوشمند دارند؛ به‌طوری‌که اضطراب با β=0.42، افسردگی با β=0.11 و فراشناخت با β=0.40 در سطح معنادار p<0.01 با اعتیاد به گوشی هوشمند مرتبط بودند. این یافته‌ها گواه آن است که مداخلات مبتنی بر فراشناخت می‌تواند در کاهش وابستگی نوجوانان به فناوری‌های نوین نقشی مؤثر ایفا کند و زمینه‌ساز برنامه‌ریزی‌های پیشگیرانه و درمانی کارآمد باشد، به‌ویژه در دوره رشدی پرچالش نوجوانی که حساسیت بیشتری نسبت به هیجانات و رفتارهای اعتیادی وجود دارد.